ทุกข์

ความเปลี่ยนแปลงของชีวิตหรือของโลก

เป็นทุกข์ประจำชีวิตหรือประจำโลก

ไม่เป็นเรื่องแปลกประหลาดอันใด

เมื่อจะสรุปกล่าวให้สั้น

ความเกิด แก่ เจ็บ ตาย

ทั้งสี่นี้ย่อลงเป็นสอง

คือความเกิดและความดับ

ซึ่งเป็นสิ่งที่สกัดหน้าสกัดหลังของโลกของทุกชีวิต

นี่เรียกคติธรรมดา แปลว่า ความเป็นไปตามธรรมดา

ความไม่สบายใจทุกๆอย่าง

พระพุทธเจ้าทรงชี้ว่าเป็นทุกข์

ทุกคนคงเคยประสบกับสิ่งที่ไม่เป็นที่รัก

พลัดพรากกับสิ่งที่เป็นที่รัก

ปรารถนาไม่ได้สมหวัง

เกิดทุกข์โศกต่างๆ

นี่แหละพระพุทธเจ้าตรัสเรียกว่าเป็นทุกข์

โลกหรือชีวิต ประกอบด้วยทุกข์ดังกล่าวมาแล้ว

ฉะนั้นทุกข์จึงเป็นความจริง

ที่โลกหรือทุกชีวิตต้องเผชิญ

*******

Cr. ๑๐๐ คำสอนสมเด็จพระสังฆราช